Ayurveda είναι ένα πανάρχαιο παραδοσιακό σύστημα προληπτικής ιατρικής, θεραπευτικής ιατρικής και υγιούς τρόπου ζωής, αναγνωρισμένο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ινδική φιλοσοφία με ηλικία άνω των 6.000 ετών. Είναι η “επιστήμη της υγιεινής ζωής και της μακροζωίας” που αντιμετωπίζει το νου, σώμα και πνεύμα ως ένα ενιαίο σύνολο (ολιστικά) και βασίζεται στην εγγενή ικανότητα του ανθρώπινου οργανισμού να αναζωογονείται, να ανανεώνεται, να αυτοθεραπεύεται και να αποκαθιστά τη φυσική του ισορροπία. Επίσης, ήταν η πρώτη που αναγνώρισε την έννοια της ξεχωριστής βιολογικής ιδιοσυγκρασίας (τύπος)  του κάθε ανθρώπου.

Από την άλλη πλευρά Ayurveda λειτουργεί με τη φιλοσοφική της Αρχή “η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία” χρησιμοποιώντας ιατρικά βότανα, θεραπευτικά έλαια, μασάζ, πρακτικές γιόγκα και διαλογισμού μαζί με προτάσεις συμβατής με την ατομική ιδιοσυγκρασία διατροφής και συμβουλές για ένα τρόπο ζωής με ηθικές Αρχές και σε αρμονία με τη φύση.

Στόχος της είναι η υγιεινή διαβίωση και μακροζωία σε συνδυασμό με την πνευματική εξέλιξη και ευτυχία.

Η ετοιμολογία μάλιστα της λέξης Ayurveda, από την αρχαία Σανσκριτική γλώσσα, ξενερώνει το σοφό περιεχόμενο αυτής, αφού η πρώτη λέξη AYUS σημαίνει Ζωή η δε δεύτερη λέξη VEDA σημαίνει Ολοκληρωμένη Γνώση η Επιστήμη.

Οπότε ο όρος Ayurveda πρακτικά σημαίνει «Η Επιστήμη η Γνώση της Ζωής»

Επισημαίνεται ότι όνομα Ayurveda, δεν υπάρχει κάποιο συστατικό που να παραπέμπει σε «πάθος», όπως συμβαίνει με την ομοιο-παθητική η άλλο-παθητική κλπ, ούτε όμως και κάποια απλή πρακτική «θεραπεία».

Η Ayurveda μιλάει κατ΄ αρχήν για την ίδια τη Ζωή, περιγράφει την όλη Δημιουργία, το πώς ξεκίνησε  και φτιάχτηκε το Σύμπαν και βέβαια ο Άνθρωπος μέσα σε αυτό.

Καθορίζει τα στοιχεία που συγκροτούν τη καθημερινή ζωή των ανθρώπων και την κατάσταση των τριών «Επιπέδων Ύπαρξης» που αυτά συγκροτούν, δηλ. του Υλικού σώματος, του Νοητικού και της Εσώτερης Φύσης τους η Πνευματικού επιπέδου.

Σύμφωνα με την Αγιουρβέδα, το σύμπαν αποτελείται από πέντε στοιχεία, τα οποία είναι απολύτως αναγκαία για την επιβίωση κάθε όντος μαζί βεβαίως και του ανθρώπου. Αυτά είναι: η Γη (για κάλυψη της ανάγκης της τροφής για θρέψη), το Νερό (για κάλυψη της ανάγκης της δίψας αφού πάνω από το 70% του σώματος είναι νερό ), Φωτιά ( με την έννοια της θερμότητας- ήλιος, φώς- για τη διενέργεια των απαραίτητων μεταβολισμών στον ανθρώπινο οργανισμό, διάσπαση τροφής κλπ), ο αέρας ( για τη κάλυψη της ανάγκης για αναπνοή)  και τον αιθέρα ( ως χώρο για την ύπαρξη του-κίνηση, επικοινωνία κλπ).

Οι συνδυασμοί των 5 αυτών στοιχείων από τα οποία αποτελείται το σώμα μας και ανάλογα με το πιο από αυτά τα στοιχεία υπερτερεί έναντι των άλλων διαμορφώνουν σε κάθε οργανισμό τα αποκαλούμενα doshas, δηλ. τις 3 «μεγάλες ενέργειες» που ονομάζονται Vata, Pitta, Kapha. Με τη σειρά τους τα doshas αυτά και συνδυασμοί αυτών υποδηλώνουν την βιολογική ιδιοσυγκρασία prakrti (τον τύπο) του κάθε ανθρώπου. Ρυθμίζουν δε και Ελέγχουν όλες τις σωματικές και πνευματικές λειτουργίες, έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία. Έτσι λοιπόν, Vata (που είναι συνδυασμός αέρα & αιθέρα) ρυθμίζει & ελέγχει τις κινήσεις, Pitta (φωτιά & νερό) ρυθμίζει το μεταβολισμό και Kapha (νερό & γη) ρυθμίζει & ελέγχει τη δομή του σώματος.

Όταν είναι σε κατάσταση ισορροπίας, το σώμα είναι υγιές αλλά όταν αρχίσουμε να βιώνουμε έντονες ψυχολογικές καταστάσεις ( άγχος, φόβο, οργή, φθόνο, κλπ) και διάγουμε ένα ανθυγιεινό  τρόπο ζωής τα Doshas αποκτούν ανισορροπία και τότε ανοίγει η πόρτα για τις διάφορες ασθένειες.

Παράγοντες ισορροπίας τους αποτελούν: η διατροφή, η κίνηση, ο τρόπος ζωής και ο τρόπος σκέψης. Από τη στιγμή που γεννιέται ένας άνθρωπος τα Doshas που υπάρχουν ήδη μέσα του, βρίσκονται σε μία χαρακτηριστική γι αυτόν σχέση, όσον αφορά τα σωματικά και πνευματικά χαρακτηριστικά του και προσδιορίζουν το συγκεκριμένο αγιουρβεδικό του τύπο ή την ιδιοσυγκρασία του. Γνωρίζοντας τούτο ο Αγιουρβεδικός γιατρός είναι σε θέση να διερευνά πιθανή φιλασθένεια του κάθε ατόμου και να εξηγεί τις εκάστοτε αντιδράσεις του στην διατροφή, στα εξωτερικά ερεθίσματα, στο κλίμα και στις συνθήκες ζωής.

Σύμφωνα λοιπόν με την Αγιουρβέδα, δεν είμαστε όλοι μας φυσικά ίδιοι, ούτε το σώμα μας αντιδρά με τον ίδιο τρόπο και ο καθένας μας φέρνει τη δική του σφραγίδα της φύσης, η δε ιδιοσυγκρασιών του καθενός είναι μοναδική και ανεπανάληπτη.. 

Γι αυτό είναι σημαντικό για τη ζωή μας να γνωρίζουμε την βιολογική μας ιδιοσυγκρασσία

Σημειώνεται ότι η Αγιουρβεδική ιατρική ασχολείται με το πώς αρρωσταίνουν οι άνθρωποι, αλλά  και ένα πολύ μεγάλο μέρος των Αγιουρβεδικών κειμένων αφιερώνονται στη Προληπτική Ιατρική, στο πως δηλ. τα άτομα ΔΕΝ θα αρρωστήσουν σεβόμενα και κυρίως αποδεχόμενα την Αληθινή τους Φύση και ζώντας σε αρμονία με το Περιβάλλον τους.

Και για αυτό η πρόληψη παίζει αποφασιστικό ρόλο και η αγιουρβεδική ιατρική λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους της ανθρώπινης ζωής, τη βαθιά κατανόηση της φύσης του κάθε ανθρώπου και την προσπάθειά του να εναρμονισθεί με τους ρυθμούς της Δημιουργίας. Έτσι ανάλογα ποικίλες είναι και οι θεραπευτικές πρακτικές καθόσον η Αγιουρβέδα  χρησιμοποιεί διάφορες θεραπευτικές μεθόδους για να προσεγγίσετε αυτήν την εσωτερική πηγή και να αποκαταστήσει αυτήν την αρμονική ισορροπία σώματος, πνεύματος και ψυχής. Αν επανέλθει αυτή η ισορροπία (samhita) τότε απελευθερώνονται δυνάμεις που μας βοηθούν να θεραπευτούμε μόνοι μας κι έτσι κάνουμε χρήση του δικού μας «εσωτερικού γιατρού».

Τέλος εάν κάτι δεν πάει καλά και εφ’ όσον παρά τις λεπτομερείς οδηγίες πρόληψης εμφανιστούν οι διάφορες ασθένειες σε ποικίλες μορφές, περιγράφει και λεπτομερείς τρόπους για το πώς θα επέλθει η θεραπεία και η πλήρης αποκατάσταση της Υγείας.

Επίσης υπάρχουν πολλές αγιουρβεδικές θεραπείες που βοηθούν τον άνθρωπο να αυτοθεραπευθεί (Αγιουρβεδική φυτοθεραπεία, αρωματοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, χρωματοθεραπεία, δίαιτα, σωματικές ασκήσεις-γιόγκα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι παρεμφερείς αν όχι ταυτόσημες θέσεις- απόψεις  συναντώνται στις φιλοσοφικές παραδόσεις όλων σχεδόν των αρχαίων λαών του κόσμου από την Ανατολή μέχρι τη Δύση, όπως Κινέζοι, Αιγύπτιοι, Μεσοποτάμιοι, Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Κεντρικο-αμερικάνοι, Μάγιας, Ίνκας, Αζτέκοι, Αρχαίοι Έλληνες, κλπ.

Ιδιαίτερα στην Αρχαία Ελλάδα συναντάμε μέσα από τον Πλάτωνα, τον Επίκουρο, τον Αριστοτέλη κ.α. τη θεωρία περί της ύπαρξης των αναφερθέντων 5 στοιχείων δημιουργίας, (Αέρας, Αιθέρας, Πυρ, Ύδωρ και Γη) ως συστατικών στοιχείων του Σύμπαντος.

Επιπρόσθετα δε, από τον Πατέρα της Ιατρικής αρχαίο Έλληνα Ιπποκράτη τις σοφές αλλά και διαχρονικής  εφαρμογής ρήσεις του: «ό,τι τρως είσαι» η  «το φάρμακό σου είναι η τροφή σου» η περί των βοτάνων θεραπείες μας φέρνουν πιο κοντά στην Ιατρική Φιλοσοφία και τις θεραπευτικές πρακτικές της Αγιουρβέδα. Αν μάλιστα  τολμήσουμε να … εμβαπτίσουμε την λέξη Ayurveda ( που στην ετυμολογία της σανσκριτικής γλώσσας σημαίνει «Η Επιστήμη η Γνώση της Ζωής» αφού AYUS σημαίνει Ζωή & VEDA σημαίνει Ολοκληρωμένη Γνώση η Επιστήμη) στην αστείρευτη δεξαμενή της  αρχαίας Ελληνικής γλώσσας θα διαπιστώσουμε με έκπληξη την …  κοινή αρχαιοελληνική ρίζα των λέξεων αυτών αφού:

Η λέξη AYUS έχει κοινή προέλευση με τη λέξη ΥΓΕΙΑ, καθοριστικό στοιχείο και απαραίτητο μιας καλής και ισορροπημένης ΖΩΗΣ και η λέξη VEDA με κοινή ρίζα του ρήματος ΟΙΔΑ=ΓΝΩΡΙΖΩ

Έτσι καταλήγουμε στην αυτή εννοιολογική ταύτιση των δύο φιλοσοφικών προσεγγίσεων της Αρχαίας Ινδικής & Ελληνικής Φιλοσοφίας Δηλ. «Γνωρίζω την υγεία = ζωή»  η  «Γνώση-Επιστήμη της Ζωής».

Γι’ αυτό και η Αγιουρβέδα θεωρείται αιώνια, με οικουμενική εφαρμογή, καθώς έχει μεν τις ρίζες της στην Ανατολή αλλά δεν ανήκει σε καμία συγκεκριμένη χώρα, θρησκεία η πολιτισμό.

Έτσι λοιπόν η επιστήμη της Ayurveda μιλάει για κάθε άποψη της Δημιουργίας, για κάθε στοιχείο και οργανικό Όν που ζεί στο πλανήτη μας και στο Σύμπαν ολόκληρο και δίνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις και οδηγίες που έχουν δοκιμαστεί και τελειοποιηθεί μέσα από τους αιώνες και απευθύνονται σε όλους αυτούς που αναζητούν την Αληθινή Γνώση, την Αληθινή τους Συνείδηση για να προσεγγίσουν τον Αληθινό Σκοπό της Ζωής που είναι η Πραγματική Ευτυχία του ανθρώπου.

Γι’ αυτό και ο Αγιουρβεδικός επιστήμονας Ιατρός έχει καθήκον να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσμο του ασθενούς και να διαγνώσει τις λεπτές και αδιόρατες διαταραχές και πιθανές ανισορροπίες που υπάρχουν εκεί και που τον εμποδίζουν να ζήση σε πλήρη υγεία και να χαρεί τη ζωή του.

Σε αντίθεση με τη ‘’Δυτική’ Ιατρική σκέψη που κατά βάση συνίσταται στο να ασχολείται πολύ με την επιφάνεια (συμπτώματα) του ασθενούς και όχι με τη βαθύτερη ουσία (αιτίες) των ασθενειών.